Τελ. ενημέρωση:
   10-Sep-2020
 

Αρχ Ελλ Ιατρ, 37(Συμπληρωματικό τεύχος 2) 2020, 267-270

ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Θαυματουργικές θεραπείες νεφρικών παθήσεων στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής στην Κωνσταντινούπολη.
Εγκόλπιο (1812) από το πλήρες κείμενο του Νικηφόρου-Κάλλιστου Ξανθόπουλου (1256–1335)

Ι. Στεφανίδης,1 Ε. Νικολάου,1 Γ. Φιλιππίδης,1 Ε. Βαλιάκος,2 Α. Διαμαντόπουλος3
1Νεφρολογικό Τμήμα, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα,
2Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα,
3Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ίδρυμα Λούρου Ιστορίας της Ιατρικής, Αθήνα

Ο Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος (1256–1335) υπήρξε ιερέας στην Αγία Σοφία και μελετητής. Θεωρείται ο τελευταίος Έλληνας εκκλησιαστικός ιστορικός. Εκτός από το έργο του «Ecclesiasticae Historiae (Εκκλησιαστική Ιστορία)», το οποίο ήταν αφιερωμένο στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο-ΙΙ Παλαιολόγο (1282–1328), έγραψε ποιήματα, λειτουργικούς ύμνους και «συναξάρια» της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το βιβλίο του για τα θαύματα στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής στην Κωνσταντινούπολη δημοσιεύθηκε σε μία συνοπτική μετάφραση στην απλή ελληνική γλώσσα (1812). Η μετάφραση αυτή, που ξεκίνησε ο πρώην Επίσκοπος Σταγών (Μετέωρα) Παΐσιος (1784–1808), είχε στόχο να προσφέρει στους σύγχρονους Έλληνες ένα βιβλίο πιο κατανοητό και επομένως πιο χρήσιμο από το πρωτότυπο. Στόχος μας ήταν να αναλύσουμε τις μορφές θαυματουργής θεραπείας που εφαρμόστηκαν και τις νεφρικές παθήσεις που θεραπεύτηκαν, όπως καταγράφονται σε αυτή τη σύνοψη. Οι θαυματουργές θεραπείες (54 μεταξύ 63 θαυμάτων) περιελάμβαναν προσευχές, οράματα και το νερό της πηγής. Πόση του νερού εφαρμόστηκε σε 43 περιπτώσεις, πλύσεις σε 11 και επιθέματα λάσπης σε 8 περιπτώσεις. Νεφρικές παθήσεις παρουσιάζονταν σε 11 περιπτώσεις: Λίθοι της ουροδόχου κύστης με δυσουρία, αιματουρία, πυουρία ή κατακράτηση ούρων σε 9 και εξίδρωμα σε 2. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός (527–565) θεραπεύτηκε εκεί από λιθιασική απόφραξη της ουροδόχου κύστης. Ζητήθηκε βοήθεια αφού οι θεραπείες των ιατρών απέτυχαν. Σε δύο περιπτώσεις, η πόση νερού εφαρμόστηκε παρά τις ιατρικές συμβουλές και οι παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής θεραπεύτηκαν σε δύο άλλες. Στη συνοπτική έκδοση του συγγράμματος του Νικηφόρου Καλλίστου Ξανθόπουλου σχετικά με τα θαύματα της Ζωοδόχου Πηγής στην Κωνσταντινούπολη, η θεραπεία των νεφρικών παθήσεων ήταν ένα συχνό φαινόμενο (20%). Η παρούσα έκδοση υποδηλώνει τη στενή σχέση Ελλήνων μελετητών, κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Διαφωτισμού (1750–1821), με τον Βυζαντινό Ανθρωπισμό της εποχής των Παλαιολόγων.

Λέξεις ευρετηρίου: Ζωοδόχος Πηγή, Θαυματουργικές νεφρικές θεραπείες, Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος.

© Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής