Τελ. ενημέρωση:
09-Sep-2020

ΣΚΟΠΟΣ Tο Μέγα Δυναμερόν γράφτηκε πιθανότατα κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα από τον Νικόλαο Μυρεψό. Αποτελείται από 24 ενότητες που ακολουθούν τα 24 γράμματα του Ελληνικού αλφαβήτου και περιλαμβάνει περισσότερες από 2.600 φαρμακευτικές συνταγές. Το Δυναμερόν περιέχει κωδικοποιημένη τη γνώση στη Φαρμακολογία μέχρι την εποχή του. Αποτέλεσε το φαρμακευτικό βιβλίο αναφοράς στην Ευρώπη για περίπου τρεις αιώνες μετά τη δημοσίευσή του. Η παρούσα μελέτη είχε ως σκοπό να εστιάσει σε συνταγές για νεφρολιθιάσεις, και ειδικότερα για λιθιάσεις της ουροδόχου κύστης.

ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Για τη μελέτη αυτή χρησιμοποιήθηκε η λατινική μετάφραση του «Μέγα Δυναμερού», όπως εκδόθηκε από τον Leonhart Fuchs το 1549 στη Βασιλεία, η οποία είναι διαθέσιμη ηλεκτρονικά στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Dioscórides του Πανεπιστημίου Complutense της Μαδρίτης, καθώς και την ελληνική έκδοση από τον Ηλία Βαλιάκο (2014 και 2019), που έχει βασιστεί στον κώδικα του Παρισιού gr.2243.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το Δυναμερόν αναφέρεται σε νεφρικές παθήσεις σε ένα σημαντικό αριθμό συνταγών. Οι περισσότερες από αυτές προορίζονται για χρήση και σε μη νεφρολογικές παθήσεις, και μόνο ένα μέρος από αυτές είναι ειδικές για λιθιάσεις των νεφρών και της ουροδόχου κύστης. Το «Αντιδοτάριο» στην ενότητα «άλφα» περιλαμβάνει οκτώ συνταγές που αναφέρονται συγκεκριμένα στη διάλυση των κυστικών λίθων. Δύο από αυτές αφορούν αποκλειστικά τις κυστικές λιθιάσεις (ν'/LI and νβ'/LIII), ενώ η μα'/XLII και η ρϟα'/CXCIII χρησιμοποιούνται τόσο για λίθους νεφρών όσο και για λίθους ουροδόχου κύστης. Οι υπόλοιπες τέσσερις (β'/II, λθ'/XL, πη'/XC και τιδ'/CCCXX) ενδείκνυνται και για άλλες ασθένειες. Οι συνταγές περιλαμβάνουν μία πλούσια ποικιλία από βότανα, φυτά, λαχανικά και φρούτα, έντομα (π.χ. τζιτζίκια) και ζωικά προϊόντα (π.χ. αίμα τράγου), με αναλυτικές οδηγίες για την παρασκευή τους. Τα συστατικά αναμειγνύονταν με μέλι, ζάχαρη, νερό και κρασί ή χαμομήλι, και χορηγούνταν σε συγκεκριμένες δόσεις και διάρκεια θεραπείας. Περισσότερες συνταγές στο Δυναμερόν για τη φλεγμονή των νεφρών, τις λιθιάσεις και τους κωλικούς βρίσκουμε στις ενότητες για αλοιφές, επιθέματα, ενέματα, καθαρτικά, και άλλα, με ορισμένες πιο συγκεκριμένες συνταγές για τις κυστικές λιθιάσεις στο κεφάλαιο «περὶ Αλάτων»/"index Salium" (η'/VIII) και το «περὶ Ληξοπυρέτων»/"index Lexopyretorum" (κγ'/XXIII).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο Νικόλαος Μυρεψός με το φαρμακευτικό βιβλίο του «Μέγα Δυναμερόν» μεταλαμπάδευσε ανά τους αιώνες ανεκτίμητη γνώση για τη θεραπεία των ουρολιθιάσεων, τονίζοντας τη σημασία της νεφρικής λειτουργίας και των ουροπαθειών.

Λέξεις ευρετηρίου: Δυναμερόν, Λιθίαση ουροδόχου κύστης, Νικόλαος Μυρεψός.