Τελ. ενημέρωση:
    28-Nov-2016
 

Αρχ Ελλ Ιατρ, 33(6), Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016, 782-795

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

H ex vivo επαγωγή ανοχής του Toll-like receptor 7 στα λεμφοκύτταρα του δότη
ως μέσο προφύλαξης της πειραματικής οξείας νόσου του μοσχεύματος κατά ξενιστή*

Ν. Ζώγας,1,2 Γ. Καρπόνη,1 Φ. Ιορδανίδης,3 Β. Παρασκευάς,1,2 Α. Παπαδοπούλου,1 Ζ. Σκούρας,2 Α. Αναγνωστόπουλος,1 Ε. Γιαννάκη1
1Μονάδα Γονιδιακής και Κυτταρικής Θεραπείας, Αιματολογική Κλινική-Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, Γενικό Περιφερειακό Νοσοκομείο «Γ. Παπανικολάου», Θεσσαλονίκη
2Τομέας Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
3Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, Γενικό Περιφερειακό Νοσοκομείο «Γ. Παπανικολάου», Θεσσαλονίκη

ΣΚΟΠΟΣ Η οξεία νόσος του μοσχεύματος κατά του ξενιστή (acute Graftversus-Host Disease, aGvHD) παραμένει η σημαντικότερη αιτία θνητότητας και νοσηρότητας μετά από αλλογενή μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων (ΜΑΑΚ). Οι συμβατικές στρατηγικές πρόληψης ή θεραπείας είναι συχνά αναποτελεσματικές και οδηγούν σε γενικευμένη ανοσοκαταστολή και σε αυξημένη ευαισθησία σε ευκαιριακές λοιμώξεις, καθιστώντας αναγκαία την ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων αντιμετώπισης. Οι ανάλογοι των Toll υποδοχείς (Toll-like receptors, TLRs) ανήκουν στην οικογένεια των υψηλά συντηρημένων υποδοχέων αναγνώρισης προτύπων (pattern-recognition receptors) και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση των Τ-λεμφοκυττάρων του δότη στην ανάπτυξη aGvHD. Πρόσφατα, έχουν περιγραφεί ρυθμιστικοί μηχανισμοί TLR επαγόμενης ανοχής έπειτα από χορήγηση χαμηλών, επαναλαμβανόμενων δόσεων TLR αγωνιστών, στο πλαίσιο αυτοανοσίας. Διερευνήθηκε η δυνατότητα ex vivo επαγωγής ανοχής στους TLR2, 4, 7 με παρατεινόμενη έκθεση λεμφοκυττάρων σε χαμηλές δόσεις ειδικών αγωνιστών, ως μέσο πρόληψης της αλλοδραστικότητας και της εμφάνισης aGvHD σε ζωικό μοντέλο ασύμβατης μεταμόσχευσης.

ΥΛΙΚO-ΜΕΘΟΔΟΣ Πραγματοποιήθηκε επαγωγή ανοχής στους TLR2, 4, 7 σε σπληνοκύτταρα (ΣΚ) με παρατεινόμενη έκθεσή τους σε χαμηλές δόσεις των αντίστοιχων ειδικών αγωνιστών (Pam3CKS4, LPS, R848, αντίστοιχα) και μέτρηση των επιπέδων TNF-α σε υπερκείμενο καλλιεργειών μετά από πρόκληση διέγερσης με υψηλή δόση αγωνιστών. Οι αλλαγές που επέφερε η επαγωγή ανοχής σε ΣΚ και κεκαθαρμένα Τ-λεμφοκύτταρα, τόσο σε κυτταρικό όσο και σε μοριακό επίπεδο, ελέγχθηκαν με ανοσοφαινοτυπικές αναλύσεις και με μελέτες έκφρασης γονιδίων. Η επίπτωση aGvHD σε μοντέλο ασύμβατης μεταμόσχευσης αξιολογήθηκε με βάση την κλινική βαθμολογία νόσου και την επιβίωση των ληπτών, καθώς και με παθολογοανατομική εξέταση των ιστών-στόχων.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Επιτεύχθηκε επαγωγή TLR2, 4 και 7-ανοχής σε ΣΚ ποντικών μετά από απευαισθητοποίησή τους με τους αντίστοιχους αγωνιστές. Ωστόσο, μόνο η R848-επαγόμενη TLR7 ανοχή σε ολικά ΣΚ ή κεκαθαρμένα CD3+ T-κύτταρα, η οποία διατηρήθηκε για τουλάχιστον 30 ημέρες μετά τη μεταμόσχευση, απέτρεψε την εμφάνιση aGvHD. Η αντι-GvHD δράση συσχετίστηκε, τόσο ex vivo όσο και in vivo, με διακριτή κυτταρική και μοριακή υπογραφή των TLR7 ανοχικών κυττάρων σε σχέση με τις υπόλοιπες κυτταρικές ομάδες: παρατηρήθηκε στροφή των T-λεμφοκυττάρων προς ανοσορρυθμιστικό (Treg) φαινότυπο, καταστολή φλεγμονωδών σηματοδοτικών μονοπατιών και ανοσοαποκρίσεων της έμφυτης ανοσίας, καθώς και υπερέκφραση αρνητικών διαμεσολαβητών της φλεγμονής. Παρά την υποέκφραση μονοπατιών της έμφυτης ανοσίας, τα TLR7 ανοχικά Τ-κύτταρα διατήρησαν την ανοσολογική τους μνήμη και δραστικότητα, παράγοντας ειδικά αντι-ιικά T-κύτταρα μετά από έκθεσή τους σε ιικά αντιγόνα. Η αντι-aGvHD δράση μέσω επαγόμενης ανοχής ήταν ειδική για τον TLR7 καθώς τα TLR7–/– T-κύτταρα δεν απέτρεψαν την aGvHD.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Προτείνεται μια μη παρεμβατική, κλινικά εφαρμόσιμη, προσέγγιση για την πρόληψη της aGvHD, με χρήση ενός παροδικού και αναστρέψιμου ανοσολογικού επαναπρογραμματισμού των λεμφοκυττάρων του δότη, μέσω επαγωγής TLR7 ανοχής.

Λέξεις ευρετηρίου: Ανάλογοι των Toll υποδοχείς, Έμφυτη ανοσία, Πρόληψη aGvHD, TLR7 ανοχή, TLR σηματοδότηση.

© Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής