Τελ. ενημέρωση:
12-Dec-2000

Αρχ Ελλ Ιατρ, 17(3), Μάϊος-Ιούνιος 2000, 237-255

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

Διερεύνηση της αιματουρίας

Γ. ΤΣΟΥΦΑΚΗΣ,¹ Κ. ΤΖΑΝΕΤΟΥ^2
1Νεφρολογικό Τμήμα,
²Μικροβιολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών "Γ. Γεννηματάς"

Η αιματουρία αποτελεί συχνή εκδήλωση των παθήσεων του ουροποιητικού και η επίπτωσή της αυξάνεται προϊούσης της ηλικίας. Η δυνατότητα καθορισμού της προέλευσης της αιματουρίας από σπειραματικές ή εξωσπειραματικές θέσεις, που έγινε εφικτή τα τελευταία χρόνια, επέτρεψε μια πιο ορθολογική διερεύνηση της αιτιολογίας της. Έτσι, κατά τη δίοδό τους διά του νεφρώνα, τα ερυθροκύτταρα υφίστανται ποικίλες επιδράσεις, που έχουν ως αποτέλεσμα την πρόκληση σοβαρών μορφολογικών μεταβολών της μεμβράνης τους και της περιεκτικότητάς τους σε αιμοσφαιρίνη. Από τις ποικίλες μορφές των δυσμόρφων ερυθροκυττάρων που έχουν περιγραφεί, τα ακανθοκύτταρα εμφανίζουν τη μεγαλύτερη διαγνωστική αξία για τον καθορισμό της σπειραματικής προέλευσης της αιματουρίας. Η σπειραματική αιματουρία μπορεί να προβάλλει κλινικά ως (α) επιμένουσα αμιγής μικροσκοπική αιματουρία, (β) επιμένουσα μικροσκοπική αιματουρία και λευκωματουρία, (γ) οξεία μακροσκοπική αιματουρία και λευκωματουρία, (δ) υποτροπιάζουσα μακροσκοπική αιματουρία με ή χωρίς λευκωματουρία και (ε) σύνδρομο αιματουρίας-χαμηλής οσφυαλγίας. Η συχνότερη πάθηση που συνδέεται με την πρώτη κατηγορία είναι η IgA νεφροπάθεια και ακολουθούν ορισμένες μορφές κληρονομικής νεφρίτιδας (σύνδρομο Alport και σύνδρομο λεπτής βασικής μεμβράνης). Στη δεύτερη κατηγορία, η διερεύνηση θα βασιστεί στο βαθμό της λευκωματουρίας και στα επίπεδα της νεφρικής λειτουργίας. Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις η βιοψία νεφρού είναι απαραίτητη. Η τρίτη αποτελεί την κύρια κλινική εκδήλωση του οξέος νεφριτικού συνδρόμου, προς την αιτιολογική διερεύνηση του οποίου θα στραφεί ο περαιτέρω έλεγχος. Η τέταρτη κατηγορία σπειραματικής αιματουρίας ουσιαστικά ταυτίζεται με την IgA νεφροπάθεια, η οποία, μαζί με το σύνδρομο λεπτής βασικής μεμβράνης και ορισμένες ιδιοπαθείς περιπτώσεις, αποτελούν τις κύριες αιτίες της πέμπτης κατηγορίας. Η διερεύνηση της μη σπειραματικής αιματουρίας θα βασιστεί στην ηλικία του ασθενούς. Έτσι, στα άτομα <45 ετών, όπου οι νεοπλασματικές παθήσεις είναι σπάνιες, ο εργαστηριακός διαγνωστικός έλεγχος θα περιλαμβάνει, κατά σειρά εφαρμογής, την απλή ακτινογραφία νεφρών-ουρητήρα-κύστεως (ΝΟΚ) και το υπερηχογράφημα νεφρών-κύστεως-προστάτη, την καλλιέργεια ούρων ή προστατικού εκκρίματος, τον προσδιορισμό του ασβεστίου και του ουρικού οξέος ούρων 24ώρου, την κυτταρολογική εξέταση των ούρων και την ενδοφλέβια πυελογραφία (ΕΠ). Αντίθετα, στα άτομα >45 ετών ο έλεγχος θα πρέπει να είναι πιο ενδελεχής, περιλαμβάνοντας, κατά σειρά εφαρμογής, απλή ΝΟΚ, υπερηχογράφημα νεφρών-κύστεως-προστάτη, καλλιέργεια ούρων/προστατικού εκκρίματος, ΕΠ, κυτταρολογική εξέταση ούρων και κυστεοσκόπηση, αξονική τομογραφία, έλεγχο ασβεστιουρίας και ουρικοζουρίας και, σε επιλεγμένες περιπτώσεις, μαγνητική τομογραφία ή αγγειογραφία.

Λέξεις ευρετηρίου: Αιματουρία, Δύσμορφα ερυθροκύτταρα, Μη σπειραματική αιματουρία, Σπειραματική αιματουρία.